YAŞAM ÖYKÜSÜNDEKİ OLAYLAR DİZİNİ (1881-1938)
1881-1908
19 Mayıs 1881 - Ali Rıza Efendi
ile Zübeyde Hanım'ın "MUSTAFA" adını verdikleri çocukları,
Selanik Kasımiye Mahallesi, Islahane Caddesi'ndeki evde, bugün müze
olarak kullanılan iki katlı pembe evde dünyaya geldi.
1888-1893 - Mustafa çok kısa bir süre Mahalle Okulu'nda okuduktan
sonra, modern eğitim yapan Şemsi Efendi İlkokulu'nu bitirdi. Babası
ölünce, annesiyle dayısının çalıştığı çiftliğe gitti. Orada tarla
bekledi, daha sonra annesiyle Selanik'te oturan teyzesinin yanına
döndü. Burada kısa bir süre Mülkiye Hazırlık Okulu'na devam etti.
1893 - Küçük Mustafa, Selanik
Askeri Okulu'na (rüştiye'ye) girdi. Sınıfta aynı adı taşıyan Matematik
Öğretmeni Mustafa, sınıf birincisi olan küçük Mustafa'nın adını
"Mustafa Kemal" olarak değiştirdi.
1906 - Mustafa Kemal, Manastır Askeri Okulu'na (idadiye)
girdi.
13 Mart 1899 - Mustafa Kemal, İstanbul'da Harp Okulu'na girdi.
10 Şubat 1902 - Mustafa Kemal, Harp Okulu'ndan mezun oldu.
Kurmay Okulu'nda öğrenci iken tarihsel konulara ilgi duydu. Bu sıralarda
kimi arkadaşlarıyla el yazısı bir dergi çıkardı.
11 Ocak 1905 - Mustafa Kemal, Harp Akademisi'nden Kurmay
Yüzbaşı rütbesi ile mezun oldu. Merkezi Şam'da bulunan 5. ordu emrine
verildi.
1906 - Mustafa Kemal, arkadaşlarıyla Şam'da "Vatan ve
Hürriyet Cemiyeti'ni" kurdu.
1907 - Mustafa Kemal, gizlice Selânik'e giderek, bu cemiyetin
orada bir şubesini açtı.
1909-1910
13 Nisan 1909 - Mustafa Kemal,
Selanik'te bulunduğu sırada, İstanbul'da, 31 Mart Olayı oldu. Mahmut
Şevket Paşa komutasındaki Hareket Ordusu, Selanik'ten İstanbul'a
yürümeye başladı. Mustafa Kemal, bu ordunun kurmaybaşkanı idi.
22 Eylül 1909 - Mustafa Kemal,
Selanik'te toplanan İttihat ve Terakki Kongresi'ne katıldı. Burada
yaptığı konuşmada: "Devletin iç ve dış tehlikelere karşı koyabilmesi
için güçlü bir orduya ve partiye ihtiyacı bulunduğunu, fakat bunların
ayn ayrı çalışması gerektiğini" söyledi. Bu görüşünden dolayı
ittihatçılarla arası açıldı.
1910-1911
1910 - Mustafa Kemal, Arnavutluk
isyanının bastırılmasında kurmay başkanı olarak görev yaptı. Aynı
yıl içinde, Fransız ordularının manevralarını " izlemek üzere
bir askerî heyetle Fransa'ya gitti.
13 Eylül 1911
- Mustafa Kemal, İstanbul'daki Genelkurmay Karargâhı'nda
görevlendirildi.
5 Ekim 1911 - Mustafa Kemal, Tobruk'ta ve Derne'de italyanlara
karşı savunma savaşlarına katıldı.
27 Kasım 1911 - Mustafa Kemal, Trablusgarp'ta bulunduğu sırada
binbaşılığa terfi etti.
1912-1913
9 Ocak 1912 - Mustafa Kemal, Trablus-İtalyan-Osmanlı
Savaşı'nda Tobruk saldırısını başarıyla yürüttü.
8 Ekim 1912 - Mustafa Kemal, Balkan Savaşı'nın çıkması üzerine
anavatana dönerek, Bolayır'da kurulan kolordunun harekât şubesi
müdürlğüne getirildi.
25 Kasım 1912 - Mustafa Kemal, Çanakkale Boğazı Kuvayı Birlikleri
Harekât Şubesi Müdürlüğü'ne atandı.
1913 - Mustafa Kemal, Kolordu Kurmay Başkanı olarak Edirne'nin
kurtarılmasına katıldı.
1914-1915
1 Mart 1914 - Mustafa Kemal, yarbaylığa
terfi etti.
2 Şubat 1915 - Mustafa Kemal Eceabat (Maydos)'ta bulunan
19. Tümen Komutanlığı'na atandı,
18 Mart 1915 - İngiliz ve Fransızların büyük bir donanma
ile Çanakkale Boğazı'nı zorlamaları üzerine. Mustafa Kemal, burada
düşman birliklerini denize dökerek Çanakkale Deniz Zaferi'ni kazandı.
25 Nisan 1915 - Mustafa Kemal komutasındaki Türk birlikleri,
Arıburnu'nda çıkarma yapan ingiliz ve Anzaklar'ın saldırılarını
durdurdu.
1 Haziran 1915 - Mustafa Kemal, Albaylığa terfi etti.
8/9 Ağustos 1915 - Mustafa Kemal, Anafartalar Komutanlığı'na
atandı. 10 Ağustos'ta düşmanı yenilgiye uğratü.
17 Ağustos 1915
- Mustafa Kemal, Kireçtepe Zaferi'ni
kazandı.
21 Ağustos 1915
- Mustafa Kemal, ikinci Anafartalar Zaferi'ni
kazandı.
19 Aralık 1915- Düşmanlar sayısız ölü bırakarak, bir daha
dönmemek üzere gittiler.
1916-1917
14 Ocak 1916 - Mustafa Kemal,
Edirne'de bulunan 16.Kolordu Komutanlığı'na atandı.
1 Nisan 1916 - Mustafa Kemal, Tuğgeneralliğe terfi etti.
6/7 Ağustos 1916
- Mustafa Kemal. 7. Ordu Komutanı iken, 18
Martta 2. Ordu Komutanhğı'na getirildi.
5 Temmuz 1917
- Mustafa Kemal, 7. Ordu Komutanhğı'na atandı.
20 Eylül 1917 - Mustafa Kemal, 7. Ordu Komutanı iken memleketin
ve ordunun durumunu açıklayan tarihsel bir rapor hazırladı.
15 Aralık 1917 - Mustafa Kemal, Veliaht Vahdettin'le Almanya'ya
gönderildi.
5 Ocak 1918 - Mustafa Kemal, Almanya'dan geri döndü.
16 Ağustos 1918 - Mustafa Kemal, yeniden 7. Ordu Komutanhğı'na
getirildi. Düşmana karşı Halep'in kuzeyinde bir savunma hattı kurdu.
26 Ekim 1918 - Halep yakınlarında düşman saldırısını durdurdu.
31 Ekim 1918
- Mustafa Kemal, Limon Fon Sanders'ten Yıldırım
Orduları Komutanhğı'nı teslim aldı.
13 Kasım 1918 - Mustafa Kemal, İstanbul'a döndü. 228
21 Kasım 1918 - Mustafa Kemal, Fethi Bey'le (Okyar) İstanbul'da
Mimber Gazetesi'ni çıkarttı.
1919
20 Nisan 1919 - Mustafa Kemal,
9. Ordu Müfettişliği'ne atandı.
30 Nisan 1919
- Mustafa Kemal, 9. Ordu Müfettişi olarak Anadolu'ya
tayin edildi.
15 Mayıs 1919
- Mustafa Kemal, Vahdettin'le görüştü.
16 Mayıs 1919
- Mustafa Kemal, Bandırma Vapuru'yla İstanbul'dan
Samsun'a hareket etti.
19 Mayıs 1919
- Mustafa Kemal, Salı günü sabah saat sekizde
Samsun'a çıktı.
28 Mayıs 1919 - Mustafa Kemal Paşa, Havza'da yayınla dığı
genelge ile Kurtuluş Savaşı'm başlattı.
21/22 Haziran 1919 - Mustafa Kemal Paşa, Amasya'da millî
mücadeleyi başlatan, "Amasya Genelgesi"ni yayınladı.
25 Haziran 1919 - Mustafa Kemal Paşa, Amasya'dan Sivas yoluyla
Erzurum'a hareket etti.
3 Temmuz 1919 - Mustafa Kemal Paşa, "Doğu İlleri Müdafaa-i
Hukuk Cemiyeti" toplantısına katılmak üzere Erzurum'a geldi.
8 Temmuz 1919 - Mustafa Kemal Paşa, çok sevdiği askerlik
mesleğinden istifa etti. Türk ulusunun bir kişisi olarak vatanı
ve ulusu kurtarmak için çalış malara başladığını açıkladı.
23 Temmuz 1919 - Mustafa Kemal Paşa, Erzurum Kongresi'nde,
Temsil Heyeti Başkanlığı'na seçildi. Bu toplantıda, "Misak-ı
Millî Kararları" kabul edildi.
4 Eylül 1919 - Mustafa Kemal Paşa, Sivas Kongresi Başkanlığı'na
seçildi.
11 Eylül 1919 - Mustafa Kemal, Anadolu ve Rumeli Müdaffa-i
Hukuk Cemiyeti Temsil Heyeti Başkanlığı'na seçildi.
12 Eylül 1919
- Mustafa Kemal, illere ve komutanlıklara, İstanbul
Hükümeti ile her türlü haberleşmenin kesildiğini bildirdi.
20/22 Ekim 1919 - Mustafa Kemal Paşa'nın Amasya'da İstanbul
Hükümeti temsilcileri ile görüştü ve Amasya Protokolü'nü imzaladı.
7 Kasım 1919 - Mustafa Kemal, Erzurum'dan milletvekili seçildi.
27 Aralık 1919 - Mustafa Kemal Paşa, Temsil Heyeti ile Sivas
üzerinden Ankara'ya geldi.
28 Aralık 1919 - Mustafa Kemal Paşa'nın Ankara'lılarla yaptığı
konuşmada: "Vatanı düşman istilâsından mutlaka kurtaracağız.
Fakat vazifemiz bununla bitmeyecektir. Medenî milletler arasında
yerimizi alacağız." diyordu.
1920
10 Ocak 1920 - "Hâkimiyet-i
Milliye" Gazetesi Ankara'da kuruldu.
12 Ocak 1920 - Meclis-i Mebusan İstanbul'da toplandı.
28 Ocak 1920 - "Misak-ı Millî", Meclis-i Mebusan'ın
İstanbul'da yaptığı gizli toplantıda kabul edildi.
16 Mart 1920 - Mustafa Kemal Paşa, İstanbul'un İtilâf Devletleri
tarafından işgalini. İstanbul Hükümeti'ne ve bütün devletlere gönderdiği
bir yazı ile protesto etti.
19 Mayıs 1920 - Mustafa Kemal Paşa, Anadolu'ya geçen Osmanlı
milletvekillerine bir çağrıda bulunarak, olağanüstü yetkilere sahip
ve ulusun gerçek iradesini temsil edecek bir meclisin Ankara'da
toplanmasını istedi.
23 Nisan 1920 - Mustafa Kemal Paşa, Ankara'da Hacı Bayram
Camii'nde kılınan Cuma namazından sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni
açtı.
24 Nisan 1920 - Mustafa Kemal Paşa, Türkiye Büyük Millet
Meclisi Başkanlığına seçildi.
11 Mayıs 1920 - Mustafa Kemal Paşa, istanbul'da toplanan
bir Divan-ı Harp tarafından idam cezasına varptınldı. Bu karar,
24 Nisan 1920 günü padişah tarafından onaylandı.
10 Ağustos 1920
- istanbul Hükümeti ile itilâf Devletleri arasında,
Türkiye'yi parçalayan ve bağımsızlığımızı sona erdiren SEVR ANTLAŞMASI
imzalandı.
13 Eylül 1920 - Halkçılık programı, Mustafa Kemal Paşa tarafından
TBMM'sinde okundu.
29 Eylül 1920 - TBMM'si kuvvetleri, Sarıkamış'ı düşman istilâsından
kurtardı.
30 Ekim 1920 - TBMM'si kuvvetleri, Kars'ı düşman işgalinden
kurtardı.
8/9 Aralık 1920 - Ali Fuat (Cebesoy) Paşa, Moskova Büyükelçiliğine;
Genelkurmay Başkanı İsmet Bey (İnönü) de Batı Cephesi Komutanlığı'na
atandı.
2/3 Aralık 1920 - Türkiye-Ermenistan arasındaki sınırı çizen
belge, TBMM'si ile Rusya arasında yapılan Gümrü Antlaşmasıyla tespit
edildi.
5 Aralık 1920 - Mustafa Kemal Paşa, istanbul'dan gelen Osmanlı
delgeleıi ile (izzet ve Salih Paşalar) Bilecik Tren İstasyonu'nda
görüştü.
25 Aralık 1920 - Mustafa Kemal Paşa; "Hiçbir kimse,
hiçbir neden ve sebeple Ankara'daki Hükümet'in bilgisi olmadan kuvvet
toplamaya yetkili değildir, "bildirisini yayınladı.
29 Aralık 1920 - Kuva-i Seyyare Komutanı Çerkez Ethem ve
arkadaşlarının ulusal otoriteye karşı oldukları anlaşıldı.
10 Ocak 1921 - Yunanlılarla yapılan Birinci inönü Savaşı'nda,
Mustafa Kemal Paşa, inönü'ye çektiği bir telgrafta: "... Bu
başarının kutsal topraklarımızı düşman istilâsından tamamiyle kurtaracak
olan kesin zafere bir hayırlı başlangıç olmasını Allah'dan dilerim.,
"diyordu.
20 Ocak 1921 - Yeni Türk Devleti'nin ilk Anayasası kabul
edildi.
12 Mart 1921 - Mehmet Akif'in yazdığı İstiklâl Marşı, TBMM'si
tarafından millî marş olarak kabul edildi.
16 Mart 1921 - TBMM'si ile Rusya arasında "Moskova Antlaşması"
imzalandı.
1Nisan 1921 - Yunanlılara karşı İkinci İnönü Zaferi kazanıldı.
Mustafa Kemal Paşa, ismet İnönü'ye çektiği telgrafta: "Siz
orada yalnız düşmanı değil, ulusun makûs talihini de yendiniz."
diyordu.
10 Mayıs 1921
- Mustafa Kemal Paşa'nın önerisiyle, TBMM'sinde
"Anadolu ve Rumeli Mûdafaa-i Hukuk Grubu" kuruldu; Mustafa
Kemal, bu grubun
başkanlığına seçildi.
21 Haziran 1921 - Mustafa Kemal Paşa. Fransız elçisi F. Boullion
ile Ankara'da görüştü.
5 Ağustos 1921
- TBMM'si tarafından-geniş yetkilere dayalı üç
aylık süre ile Mustafa Kemal Paşa'ya Başkomutanlık yetkisi verildi.
Bunun üzerine
kürsüye gelen Başkomutan Gazi Mustafa Kemal, yaptığı konuşmada şöyle
diyordu: "Efendiler., düşmanı kesinlikle yeneceğimize dair
olan güvenim bir dakika olsun sarsılmamıştır. Bu dakikada, bu gönül
dolusu güvenimi, yüksek
heyetinize karşı, bütün millete karşı ve bütün âleme karşı ilân
ederim".
23 Ağustos 1921
- Bu tarihte 22 gün ve 22 gece süren Sakarya
Meydan Savaşı başladı. Başkomutan, or-duya yayınladığı bir emirde:
"Müdafaa hattı yoktur; müdaffa sathı vardır. O satıh bütün
vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça
terk olunamaz." diyordu.
19 Eylül 1921 - Mustafa Kemal Paşa'ya TBMM tarafından "Mareşallik
ve Gazi" unvanı verlidi.
20 Ekim 1921 - Fransa Hükümeti'nin Ankara Hükümeti'ni tanıması
ve Fransa, Türkiye arasında Ankara Antlaşması'mn imzalanması.
5 Ocak 1922 - Fransızların çekilmesiyle Türk Ordusu'nun Adana'ya
girişi.
26 Ağustos 1922 - Mustafa Kemal Paşa, Büyük Taarruz'u, Kocatepe'den
saat 05.30'da topçu ateşiyle başlattı.
30 Ağustos 1922 - Mustafa Kemal Paşa, Dumlupınar'da Yunan
ordusunu kesin yenilgiye uğrattı. Başkomutanlık Meydan Savaşı'nı
kazandı.
30/31 Ağustos 1922 - Kütahya kurtuldu. Belediyeye Türk Bayrağı
çekildi.
1 Eylül 1922 - Mustafa Kemal Paşa'nın Başkomutanlık emri: "Ordular!
İlk hedefiniz Akdenizdir, ileri!"
2 Eylül 1922 - Yunan askeri birlikleri komutanı General Trikopis
ile Digenis esir alındı. Ertesi günü Mustafa Kemal'in huzuruna getirildiler.
9 Eylül 1922 - Türk ordusu İzmir'e girdi. Türk Bayrağı Kadife
Kale'ye çekildi.
10 Eylül 1922 - Başkomutan Gazi Mustafa Kemal İzmir'e geldi.
Aynı gün Türk Ordusu, Bursa'yı düşmandan geri aldı.
3 Ekim 1922 - Mudanya Konferansı toplandı. Bu tarihte Batı
Cephesi Komutanı ismet Paşa, İngiltere delegesi General Harrington,
Fransız delegesi General Charpy ile İtalyan delegesi General Monbelli
bir araya geldiler.
11 Ekim 1922 - Mudanya Ateşkesi imza edildi.
1 Kasım 1922 - Mustafa Kemal'in emriyle, TBMM'si tarafından
saltanat kaldırıldı.
17 Kasım 1922 - Vahdettin, İngiliz savaş gemisi Malaya ile
İstanbul'dan ayrıldı.
20 Kasım 1922 - Lozan'da barış görüşmelerinin başlaması.
25 Kasım 1922 - Edirne'deki düşman yönetiminin TBMM'si Hükümetine
geçmesi.
26 Kasım 1922 - Çanakkale'deki yönetimin TBMM'si Hükümeti'ne
geçmesi.
2 Aralık 1922 - Anadolu'daki yenilgileri nedeniyle Yunan
hükümet üyeleri ile Yunan orduları başkomutanı Hacıanesti Atina'da
idam edildi.
1923 - 1924
14 Ocak 1923 - Mustafa Kemal Paşa'nın
annesi Zübeyde Hanım, İzmir'de öldü.
20 Ocak 1923 - Mustafa Kemal Paşa, Lâtife Hanım'la evlendi.
5 Ağustos 1925 günü boşanarak ayrıldılar.
4 Şubat 1923 - Lozan Konferansı, önemli görüş ayrılıkları
nedeniyle kesildi.
17 Şubat 1923 - Mustafa Kemal Paşa'mn emriyle İzmir'de ik
kez "Türkiye İktisat Kongresi" toplandı.
23 Nisan 1923 - 4 Şubat'ta kesilen Lozan Konferansı'nın yeniden
başlaması.
24 Temmuz 1923 - Lozan Barış Antlaşması imzalandı.
13 Ekim 1923 - Çıkarılan bir yasayla Ankara, Hükümet merkezi
yapıldı.
29 Ekim 1923 - Anayasa değişikliği yapılarak Cumhuriyet ilân
edildi. Gazi Mustafa Kemal, meclisin gizli oylamasında, oybirliği
ile Cumhurbaşkanlığına seçildi.
3 Mart 1924 - Eğitimi birleştiren yasa kabul edildi. Halifelik
kaldırıldı. Osmanlı hanedanı Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışına
çıkartıldı.
20 Nisan 1924
- Yeni Anayasa (Teşkilât-ı Esasiye Kanunu) kabul
edildi).
1925-1926
13 Şubat 1925 - Doğu'da Şeyh Sait
isyanı başladı. 13 Mayıs 1925 tarihinde bu isyan kesin olarak bastırıldı.
27 Ağustos 1925 - Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal, şapka
ile inebolu Türk Ocağı'na geldi. Kastamonu gezisi boyunca giysi
yeniliği hakkında konferanslar verdi, toplantılar yaptı.
2 Eylül 1925 - Tekke, zaviye ve türbeler kapatıldı. Din görevlileri
hakkında giysi değişikliği ile ilgili kararname çıkarıldı.
25 Kasım 1925 - Şapka Kanunu onaylanarak yürürlüğe girdi.
30 Kasım 1925 - Tekke, zaviye ve türbelerde çalışan kişilerin
tüm unvanları bir yasa çıkartılarak yasaklandı.
26 Aralık 1925 - Bir yasa çıkartılarak uluslararası saat
ve takvim kabul edildi.
17 Şubat 1926 - Medenî Kanun kabul edildi. Türk kadını medenî
haklara kavuştu. Çok evlilik yasaklandı. Hukuk düzenimiz çağdaşlaştınldı.
20 Mayıs 1926 - İlkokul öğretmenleri hakkında yasa çıkartıldı.
5 Haziran 1926 - Türkiye, ingiltere ve Irak arasında, Türk-Irak
sınırını belirten antlaşma imzalandı.
15/6 Haziran 1926 - Gazi Mustafa Kemal Paşa'ya izmir'de suikast
düzenlendi. Eylemi düzenleyenler yakalanarak idam edildi. Bu üzücü
olaydan sonra Gazi Mustafa Kemal, Türk Ulusu'na yayınladığı bir
duyuruda şöyle diyordu: "Benim naçiz vücudum bir gün elbet
toprak o lacaktır; fakat, Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır".
3 Ekim 1926
- Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal'in ilk heykeli,
İstanbul Sarayburnu'na dikildi.
1927- 1928
15/20 Ekim 1927 - Cumhurbaşkanı
Gazi Mustafa Kemal Büyük Söylev'ini okudu.
1Kasım 1927 - Gazi Mustafa Kemal Paşa, ikinci kez Cumhurbaşkanı
seçildi.
4 Kasım 1927 - Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın
ikinci heykeli, Ankara Etnografya Müzesi önüne dikildi.
28 Ekim 1927 - Türkiye'de ilk kez nüfus sayımı yapıldı. O
tarihteki nüfusumuzun 13 milyon 650.000 olduğu belirlendi.
10 Nisan 1928 - Anayasa değişikliği yapılarak Türkiye Cumhuriyeti
Devleti, Lâik bir devlet haline getirildi.
24 Mayıs 1928 - Uluslararası rakamların kullanılmasıyla ilgili
yasa çıkartıldı.
28 Mayıs 1928 - "Millet Mektepleri" açıldı. Türk
vatandaşlığı yasası çıkartıldı.
1 Kasım 1928 - Yeni Türk Harfleri'nin kabul ve uygulanmasıyla
ilgili yasa TBMM'si tarafından onaylanarak yürürlüğe girdi.
1929-1930-1931
5 Ocak 1929 - TBMM'sinden çıkartılan
bir yasa ile Anadolu-Bağdat, Mersin, Tarsus, Adana demir yolları
ile Haydarpaşa Limanı satın alındı.
3 Nisan 1930 - Menemen'de Cumhuriyete karşı ayaklanma yapıldı.
Öğretmen yedeksubay Kubilây bu olayda şehit edildi.
12 Nisan 1931 - Atatürk'ün emriyle Türk Tarih Kurumu kuruldu.
15 Nisan 1931 - Gazi Mustafa Kemal, üçüncü kez Cumhurbaşkanı
seçildi.
25 Ekim 1931 - Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal, Balkan Konferansı'nın
Ankara'da yapılan kapanış toplantısında: "... Balkan milletleri
kardeştir... . İnsanları mesut edeceğim diye onları birbirine boğazlatmak
insanlık dışıdır", diyordu.
1932- 1933
12 Temmuz 1932 - Cumhurbaşkanı
Gazi Mustafa Kemal'in emriyle Türk Dil Kurumu kuruldu.
4 Ekim 1932 - Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal, Diyarbakır
gazetesi sahibine verdiği bir demeçte: "Diyarbakırlı, Vanlı,
Erzurumlu, Trabzonlu, istanbullu, Trakyalı, Makedonyalı, hep bir
ırkın evlâtları, hep aynı cevherin damarlarıdır", diyordu.
26 Ekim 1933 - Türk kadınlarına köy ihtiyar heyetlerine seçilme
ve seçme hakkı tanındı.
29 Ekim 1933 - Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal, Cumhuriyetin
onuncu yıl dönümü törenlerinde "ONUNCU YIL SÖYLEVl'ni okudu.
Bu söylevinin bir
yerinde şöyle diyordu:".. Türklüğün unutulmuş büyük medenî
vasfı ve büyük medenî kabiliyeti bundan sonraki inkişafıyla, geleceğin
yüksek medeniyet ufkundan yeni bir güneş gibi doğacaktır.. Ne mutlu
Türk'üm diyene!"
1934- 1935
21 Haziran 1934 - Soyadı Yasası
kabul edildi. Bütün Türk yurttaşlarının öz adından başka bir soyadı
taşımaları zorunlu hale getirildi.
24 Kasım 1934 - Gazi Mustafa Kemal'e, TBMM'sinin çıkardığı
bir yasa ile 'ATATÜRK' soyadı verildi.
3 Aralık 1934 - Hangi dinden olursa olsun, ülkemizde din
adamlarının mâbet ve âyinler dışında dinsel giysi kullanmaları yasaklandı.
5 Aralık 1934 - Anayasa değişikliği yapılarak, Türk kadınlarına
milletvekili seçme ve seçilme hakkı verildi.
14 Haziran 1935 - Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'nin kuruluş
yasası mecliste onaylanarak kabul edildi.
11 Aralık 1935 - Atatürk, Siyasal Bilgiler Fakültesi'nin
kuruluş yıldönümü nedeniyle yapılan törene gönderdiği kutlama yazısında
şöyle diyordu: "Yüksek Türk! Senin için yüksekliğin hududu
yoktur, işte parola budur!..."
1936- 1937
20 Temmuz 1936 - Montreux Boğazlar
Sözleşmesi imzalandı. Boğazlar tamamiyle Türk egemenliğine geçti.
Türk askeri, "gayri askeri" adı verilen yerlere girdi.
9 Ekim 1936 -Türk Hükümeti, Fransız Hükümeti'ne bir nota
vererek Antakya ve İskenderun sancağına bağımsızlık verilmesini
istedi.
27 Ocak 1937 - Hatay'ın Bağımsızlığı, Milletler Cemiyeti
tarafından kabul edildi.
5 Şubat 1937 - TBMM'sinin aldığı bir kararla, Türkiye Cumhuriyeti
Anayasası'na: "Cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık, devletçilik,
lâiklik, devrimcilik" ilkeleri kondu.
9 Haziran 1937 - Ankara Tıp Fakültesi'nin kurulması için
yasa çıkartıldı.
11 Haziran 1937 - Atatürk, Trabzon'dan, Cumhuriyet Hükümeti'ne,
bütün çiftliklerini ve mallarını Türk Ulusuna bağışladığını bildirdi.
25 Ekim 1937 - İnönü Başbakanlıktan çekildi. Başbakanlığa
Celâl Bayar atandı.
28/29 Ekim 1937 - Atatürk, son kez Ankara'da Cumhuriyet Bayramı
törenlerine katıldı.
1938
14 Ocak 1938 - Türkiye, Irak,
Iran, Afganistan arasında kurulan "Sâdâbat Paktı", TBMM'si
tarafından onaylandı.
19 Mayıs 1938 - Atatürk, son kez 19 Mayıs Gençlik ve Spor
Bayramı gösterilerini izledi. Rahatsız olmasına karşın Hatay sorunuyla
ilgili güney gezisine çıktı.
20 Mayıs 1938 - Atatürk, Mersin'de askeri geçit törenini
izledi.
24 Mayıs 1938 - Atatürk, Adana'da askeri geçit törenini izledi.
3 Temmuz 1938 - Antakya'da Türk ve Fransız askeri heyetleri
arasında, Hatay'la ilgili bir antlaşma imzalandı.
4 Temmuz 1938 - Hatay bunalımı nedeniyle feshedilen Türk
Fransız Dostluk Anlaşması Ankara'da yeniden imzalandı.
5 Temmuz 1938 - Türk askeri birlikleri, coşkun sevgi gösterileri
içinde Hatay ve İskenderun'a girdi. Anlaşmada öngörülen yerlerde
göreve başladı.
2 Eylül 1938 - Hatay Millet Meclisi toplandı; Tayfun Sökmen'i
Devlet Başkanı seçti.
7 Eylül 1938 - Hatay Millet Meclisi Başkanı A. Melek, Hükümet
Programı'nı sunuşunda şöyle diyordu: ".. Programımızın ruhu
ve esası KEMALiZM rejimi ve bütün icabatıdır.."
17 Ekim 1938 - Atatürk, yakalandığı hastalıktan kurtulamayarak
ilk komaya girdi.
29 Ekim 1938 - Atatürk'ün bulunamadığı Cumhuriyet Bayramı
büyük bir üzüntü içinde kutlandı. Cumhuriyetin 15. yıl dönümü nedeniyle
Atatürk'ün hasta yatağından Türk Ordusu'na yayınladığı son bildiride
şöyle diyordu:
"... Zaferleri ve mazisi insanlık tarihi ile başlayan, her
zaman zaferle beraber medeniyet ışıklarını taşıyan Kahraman Türk
Ordusu Türk vatanının ve Türklük dünyasının şan ve şerefini, iç
ve dış her türlü tehlikelere karşı korumaktan iba-ret olan görevini
her an yapmaya hazır ve amade olduğuna benim ve büyük milletimizin
tam bir inan itimatlınız vardır".
8 Kasım 1938 - Atatürk'ün hastalığının ağırlaştığını bildiren
bir rapor yeniden yayınlandı.
10 Kasım 1938 - Saat dokuzu beş geçe, Türk Ulusu'nun yetiştirdiği
bu en büyük Türk, son nefesini vererek hayattan ayrıldı.
21 Kasım 1938 - Atamızın tabutu, geçici olarak Etnografya
Müzesi'ne kondu.
10 Kasım 1953 - Atamızın tabutu, yapılan büyük bir törenle
bugünkü Anıt-Kabre kaldırıldı.